بررسی صد ساله ساختار آتشنشانی در ایران و جهان

تأمین ایمنی در شهر و برای شهروندان در برابر رخدادهای آتش‌سوزی و مجموعه‌ای از حوادث و سوانح جانبی دیگر، از مأموریت‌های سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی به شمار می‌آید. سازمان‌های آتش‌نشانی در ایران به شکل سازمانی وابسته به شهرداری‌ها هستند و با شخصیت حقوقی مستقل و استقلال مالی و اداری در هر شهر تشکیل میشوند. این ساختار منافع زیادی همچون بومی شدن روش‌ها و سیاست‌ها در سازمان‌های مستقر در شهرهای مختلف را به همراه دارد، اما از طرف دیگر، سبب شده که رگه‌هایی از عملکرد به‌صورت جزیره‌ای و غیرساختارمند در سازمان‌های آتش‌نشانی شهرهای مختلف مشاهده شود. این موضوع سبب شده هزینه‌های تکراری ناشی از خطاهای سیستماتیک و نقص کارکردی به ذینفعان آن سازمان به ویژه در هنگام بروز سوانح و وضعیت بحرانی تحميل شود. با توجه به اینکه عمده تغییرات قابل توجه در ساختارهای آتش‌نشانی طی سدۀ گذشته شکل گرفته، مطالعۀ ساختار سازمانی آتش‌نشانی‌های دیگر کشورها و بهره‌گیری از الگوهای استخراج‌شدۀ آنها می‌تواند موجب ارتقای کارکرد سازمانی اداره‌های آتش‌نشانی کشور و نیز موجب افزایش تاب‌آوری شهر تهران شود. همچنین، مطابق مادۀ 2 اساسنامۀ سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی مصوب 28 اردیبهشت 1370 ،برنامه‌ریزی و تعیین ساختار و خط‌مشی در امور مربوط به آتش‌نشانی و خدمات ایمنی از اهداف اصلی سازمان یادشده است. در بند 5-9-2 طرح جامع شهر تهران مصوب سال 1386 نیز بر ایمن‌سازی شهر در مقابل حریق با توسعۀ مناسب ساختار و سلسله‌مراتبی مراکز آتش‌نشانی و پایگاه‌های ایمنی تأکید شده است.
نظر به اهمیت بازنگری کلی ساختار سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در سده اخیر، تالش شده در این گزارش با مرور ساختار سازمان‌های آتش‌نشانی ۱۶ شهر مختلف آسیایی، اروپایی و شهرهای کشورهای موسوم به انگلوسفیر و مقایسۀ آن با ساختار مشابه در کشور، پیشنهادهای عملی برای ایجاد تغییرات و رفع نواقص موجود ارائه شود.