65 سال گذشت!
ویژگی‌های لرزه‌خیزی و زمین‌لرزه در لارستان
یکی از ویژگی‌های لرزه‌خیزی و زمین‌لرزه‌های زاگرس در لارستان، آزاد سازی انرژی درونی زمین با شمار فراوان و بزرگای کم تا متوسط است. رخداد زمین‌لرزه‌های با بزرگی بیشتر از 5 درجه‌ی ریشتر در لارستان اندک است، دیگر اینکه لرزه‌خیزی و زمین‌لرزه‌های لارستان با بُرِش یا گسلش آشکار در روی زمین همراهی نمی‌شوند یا بسیار کم همراهی می‌شوند، دیگر اینکه ساز و کار گسل‌های پنهان پدیدآورنده‌ی زمین‌لرزه‌های لارستان در آغاز راستالغز بوده است، دیگر اینکه دو تاقدیس گراش و لار تا به شهر لار برسند دارای راستای خاور، جنوب خاور- باختر، شمال باختر اَند و دنباله آن دو در تاقدیس کوه گچ و بورخ با اندکی چرخش راستایی درست خاوری- باختری دارند!
لارستان از دید زمین‌شناسی ایران، بخشی از زاگرس چین‌خورده است. زاگرس و چین و شکن و گسل‌های آن، برآمده از برخورد پوسته عربی با ایران است. زمین‌ساخت نمکی و گنبدهای نمکی برآیند آن در لارستان به ویژه گنبدهای نمکی چهارگانه‌ی کرمستج با اثرپذیری از نیروهای برخورد پوسته عربی و اثرگذاری بر آن و گسل‌های پنهان، زاینده‌ی زمین‌لرزه‌های پرشمار، کم ژرفا و کم بزرگای لار هستند.
زمین‌لرزه‌‌ای که در روز یکشنبه 4 اردیبهشت 1339 برابر 24 آوریل 1960، در ساعت 00 :44 :15 در لار روی داد و بزرگای آن را 8/5 ریشتر می‌دانند، شهر را با دگرگونی‌های گسترده‌ای روبرو کرد که ویرانی 75 درصد شهر، کشته شدن 420 تن و زخمی شدن 3000 تن، اَولین و بنیاد و ساخت شهری تازه در 6 کیلومتری شهر ویران شده، دومین و بسیاری دگرگونی‌های دیگر، بوده است، آنچنانکه که اکنون مردم لار، زمین‌لرزه‌ی سال 39 را یک مبدا و سرفصل تاریخی می‌دانند و می‌شناسند،- پیش از زمین‌لرزه!- پس از زمین‌لرزه!
چالش جانمایی و جابهجایی لار نو
ویرایش بخش اندکی از نوشتار اَرجمند بازخوانی بازسازی شهر لار، پس از زمین‌لرزه‌ی سال 1339 که به گونه‌ای بسیارکوتاه، بسیارگویا و بسیار زیبا چگونگی بازسازی پیروزمندانه‌‌ی شهر را در سه سال روشن کرده است و از پژوهش‌های کم مانند سال‌های گذشته در این زمینه است از خانم سیما سلیمان‌زاده که رواداری بازپخش آن از ایشان دریافت شده است، در اینجا می‌خوانیم.
ناخشنودی، ناسازگاری و ایستادگی در برابر جانمایی و جابهجایی ساخت‌گاه شهر پس از زمین‌لرزه‌ی 4 اردیبهشت 1339 لار گوناگون بود.
برخی بزرگان و پیروان آنها در شهر و چند تن از نمایندگان مجلس شورای ملی نگران از دست رفتن دارایی‌ها، وابستگی‌ها و دلبستگی‌ها به جای‌گاه و جاشهر کهن و خانه‌های نیاکان بودند.
برخی از مردم گمان داشتند ارزش دارایی‌هایشان با جابهجایی شهر کاهش می‌یابد.
بخش بسیار کمی از زمین‌های ساخت‌گاه لار نو، از آن کشاورزان بود.
اندکی سودجو، بخش بزرگی از زمین‌های ساخت‌گاه تازه شهر را از آن خود می‌دانستند.
با روشنگری‌هایی که انجام شد بیهوده بودن نگرانی‌ها پذیرفته شد.
زمین‌های کشاورزی به بهای روز خریداری گردید.
دادخواست سودجویان بررسی شد و با روشن‌شدن نادرستی دادخواست‌ها در گردهمایی کلنگ‌زنی در آغاز کار، به آنها پاسخ داده شد.
نگاره‌ها
نگارهِ نَمای لار کهن در سربرگ از جناب‌آقای محمد رضا اوحدی است که در سال 1329 برداشته شده است.
نگاره بالای برگه پی‌آیند، برجسته‌نمای گنبدهای چهارگانه‌ی نمکی کرمستج از ناسا است. تاقدیس کوه گچ را، تاقدیس کوه بُرخ را، روانه‌های نمکی یا نمکشار که از گنبد نمکی کرمستج و گنبد نمکی سیاتاغ به سوی روستای کرمستج روان است را، خُرد و درهم شکسته بودن کوه‌ها را، لغزش‌های دامنه‌ای را، پیچ و خم تاقدیس‌ها را، گنبد نمکی چاهَل را، گنبد نمکی علی‌آباد را، خوب و درست ببینیم!
