بررسي سوانح طبيعي گذشته در کشور نشان مي‌دهد که هر بار سانحه‌اي رخ مي‌دهد، هزينه‌هاي مالي و اقتصادي هنگفت‌تر از گذشته صرف بازسازي و باز‌آوري کليه زيرساخت‌ها، شريان‌هاي حياتي و به طور کلي جبران خسارت‌هاي به بار آمده مي‌شود. وجود چنين نارسايي، بيشتر از اينکه ضعف عمليات مهندسي و مديريتي را آشکار سازد، کمبود عنصر بهبودي پيوسته در سامانه مديريت سانحه و بحران به دليل نبودن يک نظام مستندسازي را نشانه مي‌رود. عنصر موثري كه جهت انجام بهبودي پيوسته سيستم مديريتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، مستندسازی مدیریت سانحه و بحران است. این عنصر به عنوان يکي از عناصر ضمني چرخه مديريت سانحه و بحران؛ همه فعالیت‌ها و فرآيندهاي مهندسي و مديريتي مرتبط با مراحل مختلف مدیریت سانحه و بحران را در بر می‌گیرد.
مستنداتي که به صورت حرفه‌اي و چارچوب‌گرا تهيه شده باشند، براي تحليل عوامل تشديد سانحه تحت تاثير نارسايي‌هاي مهندسی، مديريتي، فردي و سياستگذاري‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بنابراين، خروجي‌هاي يک مستندسازي مطلوب، ابزار مناسبي جهت انتقال آموزه‌هاي ناشی از تجربه‌های گذشته و به عوامل سازماني دخيل در مديريت سانحه به منظور پرهيز از بروز و تکرار نارسايي‌هاي گذشته نیز ارائه راهکارهای اصلاحی جهت اصلاح نمودن فرآیندهای مدیریتی محسوب می‌شود.
تعبير بیشتر مسئولين و كاركنان اجرايي از تهيه مستندات سانحه، بيشتر تهيه عكس و فيلم است. گرچه بخشی از مستندسازی به تهیه فيلم و عكس از مراحل اجرايي و عملياتي اختصاص دارد ولی منظور از مستندسازي، فعاليتي است حرفه‌اي كه از يك چارچوب و فرآيند اطلاعاتي برخوردار است به نحوي كه با تحليل محتواي مستندات گردآوري شده در طي فرآيند مستندسازي، مي‌توان داده‌هاي فني و مشاهداتي را به دانش و تجربه مورد نياز مديران تبديل نمود به نحوي كه بتوان از آنها جهت انجام اقدامات اصلاحي در سوانح و بحران‌های آینده استفاده نمود.
مقاله حاضر حاصل انجام دو پژوهش کاربردی در حوزه مستندسازی سوانح طبیعی است. در پژوهش‌های انجام شده معیارها و شاخص‌های مورد نیاز برای مستندسازی سوانح طبیعی بر اساس انجام مطالعات موردی و بررسی مدارک موجود از سوانح در سطحی با قابلیت انجام مستندسازی در بخش‌های مختلف اجرایی تعیین شدند و بر اساس آنها مستندسازی به طور نمونه انجام شدند. همچنین نرم‌افزاری جهت تسهیل در مستندسازی طراحی شده است که جزئیات آن در این مقاله مورد اشاره واقع می‌گردد.
کلمات کليدي: مستندسازی سانحه، بهبودي پيوسته، راهكارهاي اصلاحي و ممیزی
برای مطالعه بیشتر، میتوانید فایل PDF این مقاله را از لینک روبرو دانلود نمایید.
