در 28 مارس 2025، تقریباً ساعت 12:50 بعد از ظهر به وقت محلی، زمین‌لرزه ای به بزرگای 7.7 در نزدیکی ماندالی، دومین شهر بزرگ برمه (میانمار) با 1.2 میلیون نفر را لرزاند. عمق کم زمین‌لرزه، حدود 10 کیلومتر (6.2 مایل)، منجر به لرزش شدیدی شد که منطقه را ویران کرد و تا بانکوک، تایلند حدود 1000 کیلومتر (600 مایل) در جنوب شرقی احساس شد. 12 دقیقه بعد، منطقه دوباره با زمین‌لرزه با بزرگای 6.7 که مرکز آن در حدود 31 کیلومتری جنوب زلزله قبل بود، لرزید.
این منطقه در گذشته زلزله‌های بزرگ مشابهی را تجربه کرده است، شش زمین‌لرزه دیگر به بزرگای 7 و بزرگ‌تر از سال 1900 در فاصله حدود 250 کیلومتری (160 مایلی) از رویداد 28 مارس رخ داده است. جدیدترین آن‌ها زلزله‌ای به بزرگای 7 در ژانویه 1990 بود که خسارات و تلفات قابل‌توجهی برجای گذاشت.
محققان آزمایشگاه ناسا در جنوب کالیفرنیا از داده‌های رادار و ماهواره‌ای برای بررسی جابه‌جایی زمین استفاده کرده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهد جابجایی زمین بیش از 3 متر (10 فوت) در امتداد بخش‌هایی از گسل مشخص است که در برخی مکان‌ها جابجایی کل بیش از 6 متر می‌باشد.
وضعیت تکتونیکی و سابقه تاریخی منطقه
لرزه‌خیزی در هیمالیا عمدتاً ناشی از برخورد قاره‌ای صفحات هند و اوراسیا است که با سرعت نسبی 50-40 میلی‌متر در سال همگرا می‌شوند.
نمونه‌هایی از زمین‌لرزه‌های مهم، در این منطقه پرجمعیت، ناشی از حرکت لغزش معکوس شامل زلزله‌های سال‌های 1934 با بزرگای 8.1 بیهار، 1905 با بزرگای 7.5 کانگرا و 2005 با بزرگای 7.6 کشمیر است. دو مورد اخیر منجر به بالاترین آمار تلفات زمین لرزه‌های هیمالیا شد که تا به امروز دیده شده است، که با هم بیش از 100000 نفر را کشته و میلیون‌ها نفر را بی خانمان کردند.
بزرگترین زمین‌لرزه ثبت شده هیمالیا در 15 اوت 1950 در آسام، شرق هند رخ داد. این زمین‌لرزه با بزرگای 8.6 در گسل امتدادلغز، به‌طور گسترده در منطقه وسیعی از آسیای مرکزی احساس شد و خسارات زیادی به روستاهای منطقه مرکزی وارد کرد.
میانمار در حال حاضر پس از زلزله ماندالی که در 28 مارس 2025 رخ داد، در حال انتقال به مرحله بازیابی اولیه است. از این جمعیت، حدود 10.3 میلیون نفر آسیب‌پذیر هستند که از این تعداد 25 درصد کودکان، 68 درصد بزرگسالان و 7 درصد سالمندان می‌باشند. علاوه بر این، حدود 437 بیمارستان و 1437 مدرسه نیز در معرض زمین‌لرزه ناشی از زلزله قرار گرفتند.
دسترسی به آب، منابع غذایی معمول، بهداشت و آموزش و سایر موارد، به دلیل آسیب‌های فراوان به زیرساخت‌های حمل‌ونقل، خطوط ارتباطی، و امکانات عمومی مانند بیمارستان‌ها، مدارس و اماکن مذهبی، همچنان یک مشکل بزرگ باقی مانده است. عملیات جست‌وجو و نجات اکنون به سطح 5 رسیده است. قرار گرفتن جوامع آواره در معرض ترکیبی از گرمای شدید و بارش، خطرات بهداشتی قابل توجهی را به همراه دارد.
از آن زمان چندین پس‌لرزه گزارش شده است. سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا حداقل 36 پس لرزه به بزرگای 3 یا بالاتر را ثبت کرده است که به اندازه کافی قوی هستند که در نزدیکی احساس شوند، و حداقل 4 پس‌لرزه به بزرگای 5 یا بالاتر، که به اندازه کافی بزرگ هستند که خسارت وارد کنند. همچنین اداره هواشناسی و هیدرولوژی میانمار زمین‌لرزه‌ای به بزرگای 5.5 را در 13 آوریل 2025 گزارش می‌دهد.
در تایلند، فرماندهی ملی پیشگیری و کاهش بلایای طبیعی وضعیت را ارزیابی کرده و خاطرنشان کرده است که از آنجایی که خدمات عمومی ضروری، مسیرهای حمل و نقل و معیشت مردم به حالت عادی بازگشته است، وضعیت بهبود یافته است. با این حال، عملیات جستجو و بازیابی از ساختمان‌های فروریخته در بانکوک ادامه دارد.
وضعیت و میزان خسارات در میانمار
اداره مدیریت بلایای طبیعی میانمار 3655 کشته، 4824 زخمی و 129 مفقود را ثبت کرده است. بر اساس آخرین گزارش این اداره، در حال حاضر 198623 نفر در اثر زلزله آواره شده‌اند. از این تعداد 41733 نفر در 145 سرپناه موقت اقامت دارند.
تا به امروز خسارات گزارش شده شامل موارد زیر می‌باشند:
- 52,671 خانه (13,194 به کلی آسیب‌دیده و 39,477 نیمه آسیب‌دیده)
- 38 راه آهن
- 77 پل
- 405 جاده
- 198 مکان و 81 پل در امتداد راه سریع‌السیر یانگون-ماندالی
- 5488 ساختمان اداری و غیره
- 2661 مدرسه
- 5114 ساختمان مذهبی
- 6033 بتکده
- 640 بیمارستان/کلینیک
اداره مدیریت بلایای طبیعی میانمار، تیم‌های مدیریت شرایط اضطراری و بیمارستان‌های صحرایی را به عنوان نیازهای حیاتی در مرحله پاسخ فعلی شناسایی کرده است. سایر نیازهای شناسایی شده، آب و غذا، ست آشپزخانه، بسته های بهداشتی، برزنت، لامپ‌های خورشیدی، چادرهای خانوادگی، فیلترهای آب، مصالح ساختمانی (میخ، سیمان و غیره) و سوخت می‌باشند.
وضعیت و میزان خسارات در تایلند
اداره پیشگیری و کاهش بلایای تایلند 44 کشته و 37 مجروح را گزارش کرده است. بر اساس گزارش این اداره، خسارات وارده به زیرساخت‌ها به شرح زیر است:
- 1389 خانه
- 168 بیمارستان
- 129 مدرسه
- 91 معبد
ریسک‌های پیش‌بینی شده
1. پس‌لرزه‌ها
بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، احتمال پس لرزه‌های قابل توجه همچنان بالا است و احتمال 37 درصد برای بزرگی 5+ و 97 درصد برای بزرگی 4+ در هفته آینده وجود دارد. اداره هواشناسی و هیدرولوژی میانمار نیز از ادامه فعالیت لرزه‌ای خبر داده و بر لزوم تداوم هوشیاری و آمادگی تاکید کرده است. این پس‌لرزه‌ها چالش‌هایی را که جوامع آسیب‌دیده با انتقال به مرحله بهبودی با آن‌ها مواجه هستند، افزایش می‌دهد.
2. روانگرایی و زمین لغزش
قرار گرفتن در معرض روانگرایی هم برای تعداد افراد در معرض و هم برای گستره فضایی در امتداد گسل ساگینگ گسترده است. قرار گرفتن در معرض خطر زمین لغزش نیز با بیش از 100000 کیلومتر مربع گسترده است. بارش در مناطق خطر لغزش احتمال رخداد زمین لغزش ناشی از باران را افزایش می‌دهد.
حرکت زمین ناشی از روانگرایی و رانش زمین می‌تواند اثرات زلزله اصلی را تشدید کند. علاوه بر این، یکپارچگی ساختاری زیرساخت‌ها در مناطق آسیب‌دیده ممکن است به طور قابل توجهی به خطر بیافتد. شبکه‌های حمل‌ونقل و تأسیسات در معرض خطر آسیب شدید قرار دارند که می‌تواند مانع از تلاش‌های امدادی شود.
3. گرمای شدید
دمایی که ممکن است به 40 درجه سانتی‌گراد برسد شرایط سختی را هم برای جوامع آسیب‌دیده و هم برای پاسخ‌دهندگان ایجاد می‌کند. گرمای شدید خطرات جدی سلامتی را برای جوامع آسیب‌دیده و پاسخ‌دهندگان و چالش‌های لجستیکی برای عملیات بشردوستانه ایجاد می‌کند.
پناهگاه‌های موقت ساخته شده از مواد ناپایدار بسیار مستعد شرایط آب و هوایی شدید هستند. جوامع آواره ساکن در این پناهگاه‌ها در معرض دمای بالا و بارندگی قرار دارند. این ترکیب به طور قابل توجهی خطر شیوع بیماری را در میان جمعیت آسیب‌دیده از زلزله افزایش می‌دهد.
وضعیت امدادرسانی بعد از زلزله میانمار
گزارش جدید سازمان ملل اعلام کرد که به دلیل زلزله، این کشور آسیای جنوب شرقی با افزایش نیازهای بشردوستانه مواجه است در حالی که به نظر می‌رسد کمبود مواد غذایی و یک بحران بهداشتی در راه است.
1. کمک های بین المللی
سازمان ملل متحد اعلام کرده است بیش از 6.3 میلیون نفر در نتیجه زلزله نیاز فوری به کمک های بشردوستانه و محافظت دارند، از جمله 4.3 میلیون نفر که قبلاً در مناطق آسیب‌دیده نیاز داشتند و اکنون به حمایت بیشتر نیاز دارند و 2 میلیون نفر دیگر که به دلیل زلزله نیاز به کمک و حفاظت فوری دارند. با این حال دولت نظامی میانمار و مخالفان میدان نبرد آن، که شامل مبارزان طرفدار دموکراسی و نیروهای چریکی اقلیت‌های قومی می‌شوند، به دلیل نقض ادعای اعلامیه‌های آتش‌بس که هرکدام برای کاهش تلاش‌های امدادرسانی در زلزله اعلام کرده‌اند، اتهاماتی را به طرف مقابل خود وارد می‌کنند.
چین کمک مالی 137 میلیون دلاری برای تأمین غذا، دارو، خانه‌های پیش‌ساخته و اعزام تیم‌های امدادی به میانمار اختصاص داده است.
ایالات متحده امریکا ابتدا 2 میلیون دلار کمک اضطراری اعلام کرد و سپس این مبلغ را به 9 میلیون دلار افزایش داد.
اتحادیه اروپا از طریق پل هوایی بشردوستانه، 80 تن تجهیزات امدادی از جمله چادر، فیلترهای آب و بسته‌های بهداشتی به میانمار ارسال کرده است.
2 مشارکت سازمان‌های بشردوستانه
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، تیم‌هایی را به مناطق زلزله‌زده در ایالت ماندالی اعزام کرده و به ارائه خدماتی مانند مراقبت‌های اولیه، تأمین آب و سرپناه پرداخته است.
سازمان بهداشت جهانی بیش از 60 تن تجهیزات پزشکی، شامل چادرهای بیمارستانی، کیت‌های جراحی و دارو به میانمار ارسال کرده است.
سازمان‌هایی مانند World vision و Project Hope نیز در حال ارائه کمک‌های غذایی، روانشناختی و بهداشتی در مناطق روستایی و دورافتاده هستند.
چالش های امدادرسانی:
1. درگیری های داخلی:
اگرچه ارتش میانمار پس از وقوع زلزله آتش‌بس موقت اعلام کرد، اما گزارش‌های متعددی از ادامه حملات نظامی در برخی مناطق منتشر شده است. نیروهای موسوم به مقاومت و شورشی نیز اعلام کرده‌اند ارتش در حال استفاده از شرایط بحرانی برای پیشروی نظامی است.
2. قطع اینترنت و ارتباطات
بر اساس گزارش‌های رویترز، دولت میانمار در حدود یک‌سوم کشور دسترسی به اینترنت را قطع کرده است. این مسأله باعث اختلال شدید در هماهنگی میان تیم‌های امدادی شده و امکان ارزیابی دقیق میان آسیب‌ها را محدود کرده است.
3. تخریب زیرساخت‌های بهداشتی و کشاورزی
بسیاری از مراکز بهداشتی و منابع تأمین آب و غذا در زلزله تخریب شده‌اند. سازمان‌های امدادی هشدار داده‌اند که کمبود آب آشامیدنی و بهداشت می‌تواند منجر به شیوع بیماری‌هایی مانند وبا، اسهال و مالاریا شود. همچنین بسیاری از روستاها به دلیل مسدود شدن راه‌ها و نبود مسیر جایگزین از کمک محروم مانده‌اند.
4. کمبود منابع و ظرفیت داخلی ناکافی
میانمار به شدت به کمک خارجی وابسته است، اما نبود زیرساخت مناسب برای توزیع کمک‌ها و ظرفیت محدود خدمات بهداشتی و امدادی داخلی باعث کندی عملیات شده است. بسیاری از کارکنان امدادی محلی نیز خودشان قربانی زلزله یا در مناطق جنگی گرفتار شده‌اند.
5. خطر شیوع بیماری‌های واگیردار
تخریب سیستم فاضلاب، کمبود آب آشامیدنی سالم و بهداشت ناکافی، زمینه را برای شیوع بیماری‌هایی مانند وبا، اسهال و مالاریا فراهم کرده است. سازمان بهداشت جهانی هشدار داده است که در صورت عدم رسیدگی فوری، بحران بهداشتی گسترده‌ای رخ خواهد داد.
6. چالش‌های دیپلماتیک و بین‌المللی
عدم به رسمیت شناختن حکومت نظامی میانمار توسط برخی کشورها، باعث ایجاد مشکل در ارسال و توزیع کمک‌های بین‌المللی شده است. بسیاری از کشورها نمی‌خواهند کمک‌هایشان مستقیماً به دولت برسد، در نتیجه هماهنگی با سازمان‌های مستقل دشوار شده است.
مراجع
www.theguardian.com
www.reliefweb.int
www.usgs.gov
www.apnews.com
www.reuters.com
www.thediplomat.com
www.icrc.org
www.ahacentre.org
www.who.int
www.news.un.org
